Aanschouwen? Nee, beleef!

Kunst staat niet stil, maar blijft zich ontwikkelen. De ontwikkeling, die in de kunst plaatsvindt en ik wil gaan bespreken is de ontwikkeling van kunst 1.0 naar kunst 3.0. Van een mechanistisch wereldbeeld naar een postmoderne, van aanschouwen naar beleven.

What you see, is what you get

Kunstenaars die voor de ideeën van de romantiek leefden, kunnen we ook wel de fotografen van toen noemen. (Dhr. Hans van Driel, hoorcollege 03-09-2012) Alle kunst die zij produceerden was waarheidsgetrouw. In die tijd was het gangbaar dat een kunstenaar een opdracht kreeg van de bourgeoisie om bijvoorbeeld een schilderij te realiseren. Een duidelijk voorbeeld hiervan is het portret. Het zijn vaak eenvoudige afbeeldingen van het gezicht, om te laten zien hoe een persoon eruit ziet. Deze stukken werden in opdracht gemaakt, vaak om status te benadrukken. Nadat het portret verwezenlijkt was, werd het aan de muur gehangen en had het een vrij passieve functie. Men mocht het aanschouwen.

Portret van Michiel Adriaanszoon de Ruyter uit 1667, geschilderd door Ferdinand Bol

De Romantiek, een deur naar mogelijkheden

Aan het einde van de 18^e eeuw beginnen kunstenaars steeds meer belangstelling te tonen voor het gevoel, de persoonlijke beleving en dromen. Zij zetten zich af tegen het rationalisme en alle klassieke regels van de kunst zoals academische idealen, schoonheid door orde, evenwicht en regelmaat. Het draait niet meer om algemene kennis, regels, grenzen en beperkingen.(bron) De ideeën van de romantiek zorgen ervoor dat er meer vrijheid ontstaat in het produceren van kunt. Kunstenaars gaan hun eigen interpretatie van de wereld toepassen in hun schilderkunst. Geen slaafse kopie van de realiteit, maar eigen ideeën en interpretatie staan bij de romantiek op de voorgrond. Niet de opdrachtgever, maar de kunstenaar bepaald!  Een andere verandering zie je in dat wat afgebeeld wordt. De ‘normale’ mens wordt afgebeeld. Je ziet in romantische stukken bijvoorbeeld herders en boeren, zij die in het classisisme niet belangrijk genoeg werden gevonden om afgebeeld te worden. Ook komen er stukken over echte emoties zoals woede, angst en verliefdheid.

De wandelaar boven de nevel van Caspar David Friedrich uit 1818

Beleef, ervaar en participeer!

Kunst 3.0 is de kunst van het ervaren. Er zijn geen richtlijnen waar een kunstenaar zich aan hoort te houden, de kunstenaar is vrij in alles wat en hoe hij het doet. Kunst 3.0 zet het publiek aan het denken. De kunstenaar heeft kunst geproduceerd en heeft dit naar zijn idee geïnterpreteerd. Het publiek weet in veel gevallen niet wat de kunstenaar bedoeld met het kunstwerk en moet het zelf gaan interpreteren en heeft hier ook de mogelijkheid voor. Er wordt hem niets opgelegd en ervaart het kunstwerk. Iedereen ervaart bepaalde dingen op een andere manier. De interpretatie van de kunstenaar, die van het publiek en het publiek onderling kunnen daardoor enorm van elkaar verschillen.

Tegenwoordig zijn er ook kunstwerken waarbij het publiek kan gaan deelnemen aan het kunstwerk zelf. De bedoeling van de kunstenaar is bij dit soort kunstwerken dat het publiek zelf moet gaan ervaren wat het kunstwerk met de bezoeker doet. Wat zie je? Wat voel je? Wat ervaar je?

Een mooi voorbeeld van een kunstwerk waarbij het publiek zelf iets kan ervaren is werk van Luke Jerram. Hij begon vanaf 2008 met de internationale tour van zijn kunstwerk “Play Me, I’m Yours”. In 2011 werd zijn werk tentoongesteld in Tilburg en een aantal dorpen rondom Tilburg. Zijn werk bestond uit 100 piano’s en 1 vleugel, die in en rondom de stad werden geplaatst. Iedereen was vrij om op deze instrumenten te spelen. Het publiek werd bij dit werk een onderdeel van het werk. De bezoeker kan op de piano spelen en ervaart zo een eigen gevoel bij het bespelen van het kunstwerk. 

"Play Me, I'm Yours" , Tilburg 2011

Vanaf 15 september is er in de kelders van de beurs van Berlage een bijzondere tentoonstelling te zien: Van Gogh in 3D. Vincent van Gogh was een Nederlandse kunstschilder. Hij heeft veel bekende schilderijen op zijn naam staan en deze zijn in de tentoonstelling te bezichtigen, op ware grootte en chronologisch gerangschikt. Voor deze tentoonstelling zijn de werken van Van Gogh digitaal hersteld, op kleur gebracht en is er bij de productie van de 3D animaties gebruik gemaakt van innovatieve stereoscopie. Bewegingen komen tot leven, gelaagdheid en verborgen details worden zichtbaar. (bron) De beelden nemen je mee in het werk van Van Gogh zoals hij het eigenlijk voorgesteld heeft. Bij deze tentoonstelling kun je de werken van Van Gogh zelf gaan beleven. Het mooie van deze tentoonstelling is dat een kunstvorm, het schilderij, dat eigenlijk bedoeld is om te aanschouwen, nu beleefd kan worden door het publiek. 

In mijn ogen is kunst 3.0 een wereld die open gaat. Nog steeds wordt er gedacht dat kunst alleen bedoeld is voor de elite van de samenleving. Door deze kunstvorm en initiatieven zoals “Play Me, I’m Yours” wordt kunst toegankelijk voor iedereen. 

Bronnen

Theorie: Hans van Driel, Hoorcollege 2, maandag 3 september 2012

Aanvullende informatie:
- Beurs van Berlage (2012). Tentoonstelling Van Gogh: My Dream Exhibition. Geraadpleegd via: http://www.beursvanberlage.nl/van-gogh-my-dream-exhibition/
- Friedrich, C. (1818). De wandelaar boven de nevel [ Image of painting]. Geraadpleegd via: https://www.kunstkopie.nl/kunst/caspar_david_friedrich/5945000.jpg
- Jerram, L. (2011). Play me I'm yours. Geraadpleegd via: http://www.streetpianos.com/tilburg2011/

- Kunst-stof (Jaartal onbekend). Geest van de Romantiek. Geraadpleegd via: http://www.kunst-stof.nl/Romantiek/index_Romantiek.htm

- De Ruyter, M. (1667). Ferdinand Bol [ Image of painting]. Geraadpleegd via: http://www.online-utility.org/image/ImageCache?file=3/36/MichieldeRuyter_doorFerdinandBol.jpg/800px-MichieldeRuyter_doorFerdinandBol.jpg